Devletten Geri Ödemesiz Hibe Nasıl Alınır? Şartları Nelerdir?

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından çiftçilere ve üreticilere destek haberlerinin hemen ardından birçok çiftçi sitemde bulunmakta ve desteklerin yeterli olmadığını ve verilen desteklerin yerine zam yapılması gerektiği ve çiftçinin artık tarladan el çekecek hale geldiğini, mazot parası, gübre parası, tohum parası derken girdi maliyetlerinin desteklerin bu rakamları karşılamaya yetmediğini dile getirmekte ve büyük çoğunluk destekler hakkında hibe ve teşviklerin ne anlama geldiğini bilmemekte ve kavramların birbirine karıştırdığını yapılan yorumlar açıkça göstermektedir. Bizde bu yazımızda en yalın anlatımıyla hibe teşvik ve devlet desteğinin ne olduğunu, bu kavramların ne anlama geldiğini, neden verildiğini ve destek ve teşvik karmaşasına bir son vermek için çiftçilerin tüm merak ettiği soruların yanıtlarını ve destekler ile ilgili merak edilen detayları kaleme aldık.

Öncelikle çiftçilere sağlanan doğrudan gelir desteği nedir, ürün desteği nedir, desteklerden kimler ne anlıyor doğrusu nedir ve yüzbinlerce liralık hibe desteklerini almanın sırları nelerdir 2020 yılında Hibe Teşvik ve Devlet Desteği Nasıl Alınır? tüm merak ettikleriniz yazımızda.

Devletin Geri Ödemesiz Hibe Destek Verdiği İşler Nelerdir?

Her yıl Tarım ve Orman Bakanlığınca tarım ve hayvancılık sektörlerinde yapılacak yatırımlarına teşvik, hibe ve destek vermektedir. Bitkisel üretime destekleme yapılmasına dair Resmi Gazete‘ de yayınlanan Tebliğ’e göre 2020 yılında verilen destekler ve teşviklerin haberleri çıktığında ise bu alanda uğraşı veren  ve sektörün ve toplumun farklı kesimlerinde teşvikler çok farklı algılanmaktadır. Resmi Gazete’ de yayımlanan tebliğe göre; 2020 destekleme ödeme miktarlarının ve usul ve esaslarının neler olduğunu içeriğimizi inceleyerek öğrenebilirsiniz.

Bakanlık tarafından çiftçilere verilen destek ödemelerini ve teşvikleri çiftçi veya hayvan yetiştiricileri yetersiz bulurken diğer taraftan da memur kesimden vatandaşlar “Devlet çiftçiye destekler için büyük kaynak ayırıyor bu sistemin ayrıntıları neler merak ediyor. Ya da tv.lerde çıkan haberler sonrasında devlet teşviklerini hibeyi, desteği yeterli veya çok az olarak yorumlayabiliyor. Peki.. İşin aslı nedir? ”Devlet hibe destek” ve ”teşvik” karmaşası yaşayan vatandaşın merak ettiği destekleri nasıl alır, destek neden verilir, destek yerine zam neden yapılmıyor, zam yerine destek verilmesinde ki amaç nedir tüm ayrıntıları anlattığımız yazımızın sonuna geldiklerinde işin aslını öğrenmiş olacaktır.

Geri Ödemesiz Devlet Desteklerini Kimler Alabilir?

Devlet tarımla uğraşan çiftçilere doğrudan gelir desteği ve ürün desteği olarak destekler vermeye devam etmektedir. Devlet desteği, teşvik ve hibe denildiğinde her kesim tarafından farklı anlaşıldığını gözlemlemekteyiz ve bu kavram karmaşasına son vermek için kaleme aldığımız devlet hibe destek ve teşvik nedir , nasıl alınır hakkında tüm bilgileri okuduktan sonra tüm sorularınıza cevap bulmuş olacaksınız.

Öncelikle; Devlet destekleri kapsamında genel olarak çiftçilere sağlanan ”DGD doğrudan gelir desteği nedir” bu konudan bahsetmek istiyoruz. ”Doğrudan gelir desteği” nedir? DGD nasıl alınır? şartları nelerdir bu konuya açıklık getirmemiz gerekirse;

Doğrudan Gelir Desteği (DGD) Nedir?

Kaba tabiriyle çiftçilere Bakanlık tarafından bitkisel üretim kapsamında Doğrudan Gelir Desteği olarak bilinen ”DGD” yalnızca ÇKS kaydı olan çiftçilere sağlanan destektir. Bu destek tamamen üretimin desteklenmesi ve desteğin sürdürülebilmesi için istatistik tutmak için yapılan bir destek türüdür. Buradaki ayrıntı çiftçilerin devletin veri tabanına kayıt olması zorunluluğudur. Yani ”Devletin istatistik tutması için çiftçilerin ÇKS evraklarında doldurdukları ürün bilgilerini alarak bir sonraki yıl için planlama yapılması için verilen destek türüdür’‘ diyebiliriz.

Çiftçilerin desteklerden yararlanabilmeleri için ”doğru analizi, doğru kuruluşu ve doğru yeri” bulmaları gerekiyor. Ülkemizde 60’a yakın birim hibe destekleri ve teşvikleri sağlamaktadır. 2020 yılında Devlet Destekleri 2020 Yılında Teşvik Hibe Veren Kurumlar linkte. Ancak birçok işletme ya da çiftçi yanlış kurumlara başvuruda bulundukları için bu desteklerden yararlanamıyor. Tarım ve hayvancılık ile uğraşanların bu desteklerden yararlanabilmesi için ne yapmaları gerekiyor?

Doğrudan Gelir Desteği Şartları Nelerdir?

Çiftçiler, mutlaka ÇKS veri tabanına kayıtlı olması gereklidir. ÇKS kaydı bulunmayan çiftçilere doğrudan gelir desteği verilmez. Yani devlet çiftçinin doldurması gereken ÇKS belgesinde sırasıyla ”ekilen ürün ne olduğunu, kaç dönüm tarlaya ekiliş yapılacağını ve ada parsel numaralarını’‘ gibi gerekli bilgileri evraklara doldurmasını isteyecektir.

Bunun yanında bölge ikinci bir ürün ekmeye müsait ise bu durumda yine ÇKS belgesine ilave olarak alt kısmında ”ikinci ürünün ne olduğunu ne ekileceğini, ekim alanını yazarak doldurulmasını” isteyecektir. Bu formun tamamı doldurulduktan sonra devlet ÇKS belgesinin kendi veri tabanına işleyecektir. ÇKS belgesi çıkartma ve ÇKS kayıt nasıl olunur? tüm merak edilenlere linkte. Yazıya bir tıkla ulaşabilirsiniz.

ÇKS belgesi olmayan ve kaydı bulunmayan çiftçilere neden destek verilmediğinin yanıtı ise burada saklıdır. Devletin bu veri tabanı sayesinde bu ülkede bir sonraki yıl hangi ürünlerin hangi bölgelere ekileceği, kaç dönüm ekileceği ve totalde ne kadarlık bir ürün hasadı yapılacağını görebilmek için bu formu doldurtur.

• Bundan sonrasında da her bir ürün başına doğrudan çiftçilere 10 TL verir.
• Yani 1000 m2lik bir alana ekip biçtiğiniz de devlet kafadan vereceği para 10 TL olacaktır.
• Yine bu çiftçinin 50 dönüm yeri varsa 50*10 TL =500  TL olacaktır.
• Yine 100 dönümü varsa 100*10 TL= 1.000 TL destek verilecektir.

Çiftçilere dönüm başına ekilen ürün için verilen destek bu şekilde hesaplanmaktadır. Yani devlet önümüzdeki yıl ne kadar ekim yapılacak ve totalde ne kadar destek ödemesi yapılacağının tüm istatistiğini tutmak için ve bu öngörüde bulunmak için hem ekim yapacak olan çiftçiyi düşünerek hem de tüketiciyi düşünerek bu desteği vermektedir. Doğrudan gelir desteği olarak verilecek desteği devlet çiftçiler lüzumundan fazla üretiyorlarsa hem kontrol mekanizması kurmak hem de fazladan ihtiyaç oluşacaksa bunu öngörmek maksadıyla ÇKS belgesini doldurtmaktadır.

Devletin destek vermesinde ki yegane amaç budur. Yani devlet ürün başına 10 TL’ yi bu amaçla vermektedir. Çiftçilerin düşündüğü gibi destek miktarları çok yüksek olmayacaktır. Çiftçilere sağlanan doğrudan gelir desteği çok büyük rakamlarda değildir ve hiçbir zaman büyük rakamlar söz konusu olmayacaktır. Bahsettiğimiz gibi ”doğrudan gelir desteğinin amacı ve  çiftçilere bu desteğin yapılmasındaki tek maksadı” budur.

Devletin her çiftçiye deli paralar dağıtması ile ilgili oluşan yanıltıcı söylemler, ekilmeyen yere bile para vermesi gibi yaygara yapanlar için umarım bu tanım açıklayıcı olmuştur.

Doğrudan Gelir Desteği Başvurularında İstenen Belgeler Nelerdir?

Çiftçilere sağlanan doğrudan gelir destekleri başvurularında bazı belgeler talep edilmektedir. Bu belgeler;

• Başvuru dilekçesi,
• Çiftçi Kayıt belgesinin aslı ve 1 adet onaylı sureti
• ÇKS yani Çiftçi Kayıt Belgesi Formu ÇKS formlarını buradan inceleyebilirsiniz.
• Çiftçinin kimlik numarasını taşıyan nüfus cüzdan fotokopisi ve aslı,
• VKN Vergi kimlik numarasını gösterir belge
• Hisseli tapularda diğer hissedarlardan alınan muhtar onaylı muvafakat name veya noter onaylı tek taraflı taahhütname,
• Tarım arazisinin mülkiyetine ait belge, eğer arazi eş , anne, baba ve çocuklara ait ise maliklerin onaylarının olduğu taahhütname,
• Üretim yılı içinde araziyi işlediğine ve üretim yaptığına dair muhtar onaylı belge,
• Başvuru sahibinin Emekli Sandığı ve SSK’ ya tabi olarak fiilen çalışmadığına ilişkin taahhütname,
• Ekimi yapılacak olan tarım arazisi başka bir kişiye ait ise muhtar ve iki azanın imzaladığı onaylı zirai ortaklık ve kira sözleşmesi,
• Kendi malı-kiraladığı -kullandığı- arazilerin güncel tarih ve onay içeren tapu kayıt örnekleri gibi belgeler talep edilmektedir.

Çiftçilere ödenen ”Doğrudan Gelir Desteğini” anlatan ilgili yazıyı ”buradan” okuyabilirsiniz.

2020 yılında bitkisel üretim için Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ Ekler dosyasında yer alan başvuru dilekçelerini, ürün birim fiyatlarını, taahhütname ve diğer gerekli formları buradan bilgisayarınıza indirerek ctrl+p yaparak çıktısını alabilirsiniz.

Gelelim bundan sonraki diğer destek olan ürün desteği hakkında bilgilere ürün desteğinin amacına ve ne olduğuna..

Ürün Desteği Nedir?

İkinci konu başlığımız ise ”Ürün desteği’‘ olacak. Çiftçimiz yukarıdaki gibi Devletin veri tabanına yani ÇKS evrağına ne ekeceğine ne kadar ekeceğini beyan ettiğinde, edilen bu beyandaki yazdıkları bu ürünleri gerçekten ekti mi bunun araştırmasının yapılması için yine Doğrudan Gelir Desteğinde olduğu gibi ürün desteğinde de ÇKS kaydını yaptırarak evrağını tam ve doğru bilgiler ile doldurması gerekiyor. Çiftçilerin ürün desteğini alabilmesi için sadece ÇKS belgesini oluşturması yetmiyor bunun yanında devlet çiftçilere ekilişin yapıldığına dair tüm fatura belgelerini ibraz etmesi istiyor. Bunun için hangi belgeler olması gerekiyor diyorsanız;

• Tohum faturası,
• Gübre faturası,
• Müstahsil faturası,
• Makbuz faturalarını da devlete ibraz etmelidir.

Devlet bu belgeye işlenen tüm ürünlerin ekilip ekilmediğini, ekildiyse satışının kime yapıldığına dair faturaları talep etmesi durumunda tüm diğer faturaların da kesilip kesilmediğini sorgulayacaktır.

Devlet tüm faturaları ibraz eden çiftçilere Ürün desteğinde bulunabilmesi için ekilen” ürünün tohum, gübre, satış faturalarını” sorduğunda cevap verilmesini istemektedir. Bundan dolayı çiftçinin tüm faturaları devlete ibraz etmesi gereklidir.

Sonrasında 1000 m2′ ye ne kadar hasat yapıldığının beyan edilmesini istediğinde çiftçi eğer 1000 kg mısır aldım dese bile istatistiklere göre çiftçinin 1000 kg mısır alabileceğini ve 1200 kg mısır alınsa bile 1000 kg’ lık mısır alınmış gibi para ve destek ödemesi yapılacağını belirtmek gerekiyor. Bunu da 750 kg mısır alıp ta sanki 1000 kg mısır almış gibi gösteren ve fatura düzenleyen dürüst olmayan çiftçiler yüzünden yapmaktır.

Tüm bu usulsüzlüklere karşı kontrol mekanizması görevini üstlenerek, ”dürüst çiftçilere devlet desteği” verilmeye devam etmektedir. Tarım desteklerini buradan inceleyebilirsiniz.

Ürün Desteği Nasıl Alınır?

Çiftçilerin doğrudan gelir desteği alabilmesi için ÇKS’ ye kayıt olması ve ne ekeceğini devlete beyan etmesi yeterli iken ürün desteği alabilmesi için tohum, gübre ve müstahsil fatura ve makbuzları satış faturasını ve kaç ton ürün aldığının hepsini devlete beyan etmek zorunludur.

Devlet yetkilisi de beyan edilen tüm bu faturaları inceleyerek tam olduğunu ve gerçekten bu işi yaptığına kanaat getirmesi halinde destekleme ödemesini askıya çıkaracaktır. Başvuru sürecini  askı ve icmalleri buradan tam olarak öğrenebilirsiniz.

Askı ve sonrasından yapılacak işlemler olarak;

• Desteklerden yararlanamayacak olanlar,
• Destekleme ödemelerinin yapılmasına dair usul ve esaslar Tebliğ’de yer almaktadır. İncelemek için tıklayınız.

Askıda kaç dönüm ekilip ne kadar destek alınacaksa bakılıp eğer eksik ödeme yapıldıysa nereden kesinti yapıldığını bilmesi için kontrollerde ”kesinti miktarını” öğrenmelidir. Demek ki ekimin eksik yapıldığı yapılan kontrollerde ortaya çıkmış ve bu yüzden kesintiye uğratılmış anlamına gelecektir. Askıda tüm bunlar görülecektir.

Tüm bu eksik beyanlardan kaynaklı kesintiler için askıya itiraz edilirse tüm belgeler ile bu durum kanıtlanırsa, verilmesi gereken tüm desteği alabilmek mümkün olacaktır. ”Tarla ekilmeden ürün hasat edilmeden devlet kimseye durduk yere para ve destek vermez’‘. Tohum, gübre, mazot almadan tüm bu faturaları devlete ibraz etmeden ve bütün ürünleri sattığınızı beyan etmeden devlet kimseye para vermez. Bunun altını çizmekte yarar var. Çünkü bazı çiftçiler milyonluk destekler için devletin herkese destek verildiğini ve kendisine yapılan destekten kesinti yapıldığını veya hiç yatmadığını iddia ederken bütün bu gerçekleri de göz önünde bulundurması gereklidir.

Devletten Tarım ve Hayvancılığa Verilen Hibe ve Desteklerini Almak için Ne Yapmalıdır?

Ürün desteğinin alınabilmesi için diyelim ki olarak faturayı X şahsına keserek gübre ya da  tohum aldığınız ve tüm bu satış işlemleri ile ekonomiye hareketlilik kazandırdınız. Maliye Bakanlığı ‘ da kestiğiniz faturanın gerçekten kesilip kesilmediğini ve faturanın gerçek mi naylon mu olduğunun kontrolünü yapacaktır. Kontrol için  fatura kesilen tüccara kimden ürün aldığını sorduğunda sizden aldığını belgelemek zorundadır. Eğer ürünü sattığınız tüccarda müstahsil faturasını Maliye’ ye göstermezse maliyeye yakalanacaktır. Tüm bu satış işlemlerinden sonra TB ticaret borsası da bu satış işlemlerini tescil yapacaktır. Yapılan tescil ile istatistik tutulacaktır. Ticaret borsasının tuttuğu bu istatistik ile şehirde ne kadar mısır üretildi, ne kadar mısır satın alındı, ne kadar mısır satıldı tüm bu rakamları öğrenebilmek adında tüm işlemlerin yapılması gereklidir.

Örneğin; çok yıllık yem bitkilerinden yonca ektiniz. Çok yıllık bitkiler içinde yoncanın yer alması nedeniyle 4 yıl boyunca tarlada kalması gereklidir. 4 yıl boyunca tarla da kalacaksa para veririm yoksa para vermem diyecektir. Çok yıllık bitkilere sağlanan destek ödemeleri görmek için tıklayınız.

Çks ile müracaatta bulundunuz diyelim, tarlaya yonca ekeceğinizi beyan edeceksiniz.

Devlet ÇKS evrağında yazılan yoncanın ekileceğine güvenerek veri tabanına bunu kayıt edecektir,

• Yine de gelir kontrol eder,
• Beyanda 50 dönüm yonca ekildiğinin yazılmasına rağmen yapılan kontrollerde 40 dönüm ekildiği tespit edilirse,
• 50 dönüm yerine 40 dönüm için destek verir.
• 10 dönüm ise boşa gider.

Devlet ekileceğini beyan eden ve dönümlere dönüm başına ve ürün başına desteği vermek için gerekli tüm kontrolleri yapar, yapılan kontrollerde eksiklik olduğu ortaya çıkarsa desteği eksiltir, kesinti yapar, havadan kimseye para vermez sadece ekilen yere para verir. Devlet durduk yere kimseye para vermeyeceğinden kontrollerin eksikliği çiftçileri bağlayacaktır. Yine de oto kontrolün ve fiziki şartların zor olduğu memurların görevlerini ihmal etmesi, rüşvet ve yanıltıcı beyanların döndüğü yerlerde bunlar olmaz mı tabi ki olur ama oda çok kısıtlı olacaktır.

2020 yılında ÇKS’ ye dahil çiftçilere Türkiye Tarım havzaları üretim destekleme modeli kapsamında dekar başına olmak üzere;

• Bitkisel Üretim Yapan Küçük Aile işletmeleri desteği,
• Fındık Alan Bazlı Gelir ve Alt bazlı gelir desteği,
• İyi Tarım Uygulamaları Desteği
• Mazot, Gübre ve Toprak Analizi
• Organik Tarım Desteği ayrıntılar.
• Toprak Analizi Desteği (TL/numune) detaylar,
• Fark ödemesi,
• Biyolojik ve Biyoteknik Mücadele Desteği kapsamında( örtü altında ve açık alanda yapılan desteğin başvuru süreci ve tüm detayları.)
• Diğer tarımsal amaçlı destekler olmak üzere farklı başlıklar altında çiftçilere ektiği ve hasat ettiği ürün başına bu başlıklar altında destekler verilmektedir. 2020 Yılı Tarımsal Desteklemeler detayları içeriğimizi inceleyip öğrenebilirsiniz.

Çiftçilere Destek Neden Veriliyor? Amaç Nedir?

Şimdi de diğer bir konuya geçecek olursak ” Çiftçiye zam yerine, neden destek veriliyor? desteği asıl amacı nedir ve kimlere yarıyor” bu konuları ele alalım.

Bildiğiniz gibi ülkemizin enflasyon ve faiz gibi bir baş belası bulunmakta ve bu uygulamalar devleti içeriden ve dışarıdan borçlandırmaktadır. Devlet içeriden ve dışarıdan borçlanmadan ekonomi döndürülemiyor olması da doğrudan faizlerin yükselmesine neden olan enflasyonun yükselmesi ile borçlanma maliyeti de artmaktadır. Her yıl TÜİK iki kez Aralık- Temmuz enflasyon verileri baz alınarak tüm emekli, dul, yetim, yaşlılık gibi aylığı alan kesimlerinde zam yansıtılmaktadır.

Enflasyon ne kadar yüksek çıkarsa enflasyon sepetindeki süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, buğday vb. gibi ürünlerin fiyatları üzerinden enflasyon rakamları da yükselirken sanki düşüyormuş gibi gösterilmesi destek politikasıdır. İşte bu destek politikasının amacı enflasyonu düşükmüş gibi göstermektir.

Örneğin;

• Siz bir süt üreticisiniz ve ürettiğiniz sütün maliyetini 1,8 liradan mal ediyorsunuz. Sütü de 2 liradan satıyorsunuz ve sütün kazandırmadığını iddia ediyorsunuz.
• Bundan dolayı da devletten zam beklentisine giriyor ve 1,8 liradan ürettiğim sütü 2 liradan satarak para kazanamıyorum diye sitemde bulunuyorsunuz.
• Devletten zam yapılsın taleplerinize karşılık bekliyorsunuz.
• Devlette ürünlere zam yapması durumunda enflasyon sepetinde yer alan süt ürünlerine yapılacak herhangi bir zam ile doğrudan enflasyon verilerini yükselişe geçireceğinden bu durumdan da diğer maaşlara da zam yapmak zorunda kalacağından zam yapmak yerine çiftçiye, üreticiye destek vermeyi tercih etmektedir.

Burada devlet, tüketici daha yüksek fiyatlardan ürün almasın diye sırf tüketici korumak amacıyla üreticiye destek vermektedir.

Yani, üretici ürettiği sütün karşılığını alamıyor, devletin verdiği destek ile ayakta durabiliyor. Neden destek veriliyor sorusunun da cevabı tam olarak budur. Devlet tüketicinin daha ucuza süt içebilmesi için maliyetlerin yükselmesini istemiyor ve kendi cebinden üreticiye destek veriyor ise bu destek ekstra bir para değil, üreticinin yaptığı hizmetin karşılığının, başka bir şekilde yapılmış ödemesidir.

Verilen Devlet Destekleme Ödemelerinin Amacı Nedir?

Devlet tarafından teşvik, hibe, destek sağlanması, fiyatları dengelemek anlamına gelmektedir. Üreticinin üretime devam edebilmesi için devletin yaptığı fedakarlıktır. Destek=Serum anlamına gelen geçici bir süreliğine rahatlamadır.

Bu şekilde ”hem tüketici korunurken bir yanda da üreticinin üretime devam etmesi” amaçlanmaktadır.